Dzisiaj Towarzystwo na rzecz Ziemi zaskarżyło decyzję środowiskową Wójta Gminy Nowy Targ wydaną dla Małej Elektrowni Wodnej na rzece Dunajec w Harklowej. Wójt wydał ją bezprawnie pomimo, że wcześniej Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Krakowie odmówiła uzgodnienia inwestycji.
Postanowieniem z dnia 24 czerwca 2011 r. małopolska RDOŚ negatywnie uzgodniła planowaną hydroelektrownię na Dunajcu w Harklowej. Przyczyną odmowy uzgodnienia było przede wszystkim stwierdzenie jej znaczącego negatywnego oddziaływania na obszar Natura 2000 Górny Dunajec PLH120086. Zdaniem RDOŚ będzie ono polegało na pogorszeniu stanu ekologicznego górnego Dunajca poprzez upośledzenie jego funkcji jako korytarza ekologicznego dla ryb reofilnych, zniszczeniu ich siedlisk, istotnych zmianach warunków hydromorfologicznych oraz zmniejszeniu zdolności samooczyszczania się rzeki. Ponadto RDOŚ zauważyła, że w raporcie przygotowanym dla planowanej inwestycji zamieszczona analiza wariantowa nie wykluczyła istnienia innych rozwiązań alternatywnych, a zaproponowane środki łagodzące oddziaływanie przedsięwzięcia na ichtiofaunę, w tym chronione w obszarze Natura 2000, nie zapewnią minimalizacji przewidywanych oddziaływań do poziomu nieistotnego z punku widzenia celów jego ochrony. Zaproponowany wariant polegający na zaniechaniu inwestycji jest wg RDOŚ najkorzystniejszy z punktu widzenia ochrony gatunków chronionych w obszarze Natura 2000 Górny Dunajec PLH120086.
Zdaniem TnZ wydane przez RDOŚ czerwcowe postanowienie miało charakter wiążący dla Wójta Gminy Nowy Targ, który nie miał prawa wydać pozytywnej decyzji środowiskowej, a także w sposób odmienny określić w niej warunków realizacji przedsięwzięcia. W przeciwieństwie do Wójta, RDOŚ w Krakowie dokonał weryfikacji formalnej i jakościowej raportu oddziaływania na środowisko. Natomiast kwestionując – wbrew obowiązującym przepisom – postanowienie RDOŚ w Krakowie Wójt oparł się wyłącznie na twierdzeniach zawartych w raporcie oddziaływania na środowisko oraz w wyjaśnieniach inwestora, nie dokonując w tym zakresie żadnych własnych ustaleń. Zawarte w zaskarżonej decyzji środowiskowej stwierdzenia Wójta Gminy wskazują na nieznajomość obowiązującego w Polsce prawa oraz na całkowite niezrozumienie instytucji oceny oddziaływania na środowisko i oceny habitatowej. W szczególności wskazać należy na prezentowane przez Wójta stanowisko w odniesieniu do raportu oddziaływania na środowisko, który wg niego „sporządzany jest na podstawie karty informacyjnej przedsięwzięcia”, a jego zadaniem nie jest ocena wpływu planowanego przedsięwzięcia na środowisko – raport ma raczej „charakter zaleceń, które powinny (jeśli organ wydający decyzję je uwzględni) znaleźć odzwierciedlenie w decyzji administracyjnej”.
Robert Wawręty
Pierwsza odmowa dla hydroelektrowni Cerekiew na Rabą
Details
W połowie grudnia br. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Krakowie odmówił uzgodnienia przed wydaniem decyzji środowiskowej dla planowanej budowy stopnia wodnego wraz z małą elektrownią wodną nad Rabą w miejscowości Cerekiew. Zdaniem RDOŚ, zebrany materiał dowodowy nie wykluczył możliwości wystąpienia znaczącego negatywnego wpływu na brzankę będącą przedmiotem obszaru Natura 2000 Tarnawka PLH 120089 i dlatego nie ma możliwości uzgodnienia warunków realizacji przedsięwzięcia. Brak pozytywnego uzgodnienia teoretycznie powinien w najbliższym czasie skutkować odmową wydania decyzji środowiskowej dla planowanej hydroelektrowni.
W uzasadnieniu swojego stanowiska RDOŚ podzielił znaczną część uwag wniesionych przez Towarzystwo na rzecz Ziemi. Zgodził się m.in. że nie przeanalizowano w rzetelny sposób wpływu inwestycji na obszar Natura 2000 Tarnawka PLH 20089 pomimo, że leży on w znacznej odległości od planowanej inwestycji. W ocenie RDOŚ zniszczenie siedlisk Raby spowodowane przez realizację na dolnej Rabie planowanych łącznie czterech hydroelektrowni - Cerekiew, Damienice, Baczków i Gdów - a także związane z tym ograniczenie możliwości migracyjnych w zlewni Raby poniżej zbiornika Dobczyce, mogłoby doprowadzić do istotnego ograniczenia wymiany puli genowej pomiędzy populacjami brzanki z tego rejonu. Taką sytuację należałoby wg niego uznać za znaczące oddziaływanie na obszar Natura 2000 Tarnawka PLH 20089. Równocześnie zniesione przez wody powodziowe osobniki brzanki byłyby pozbawione możliwości swobodnego powrotu do siedlisk zlokalizowanych w obszarze chronionym. Ponadto, w dotychczasowej ocenie nie przedstawiono odpowiedniej analizy wariantowej pod względem oddziaływania na środowisko. Autorzy raportów ograniczyli się wyłącznie do stwierdzenia, że żadne inne niż zaproponowane przez inwestora rozwiązanie MEW nie jest możliwe do zastosowania, gdyż nie zastałoby zaakceptowane przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie. Zdaniem RDOŚ powołującego się na stosowny wyrok NSA, brak dostatecznego odniesienia się w raporcie oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko do istotnych kwestii przyrodniczych sprawia, że nie spełnia on wymogów ustawowych, a w konsekwencji nie może stanowić podstawy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach na realizację przedsięwzięcia.
Krakowski RDOŚ słusznie zauważył również, że autorzy sporządzonych w ramach postępowania oceny oddziaływania na środowisko raportów pominęli podstawowe uwarunkowania ekologicznego systemu funkcjonowania systemu rzeki. Oddziaływanie wszelkich przedsięwzięć, czy działań realizowanych w obrębie koryta rzeki należy rozpatrywać w kontekście koncepcji ciągłości rzeki (tzw. river continuum). Zgodnie z nią rzeka to jeden ekosystem, rozciągający się wzdłuż jej całego biegu, w którym ulegają stopniowym zmianom warunki fizyczne i żyzność, co z kolei pociąga za sobą przekształcenia struktury gatunkowej zespołów flory i fauny. Równocześnie stwierdził, że specyfika oddziaływań polegających na przegradzaniu koryt rzecznych powoduje, że inwestycje tego typu mogą powodować pogorszenie stanu wód w myśl Ramowej Dyrektywy Wodnej. Zmiany hydromorfologiczne i utrata ciągłości morfologicznej Raby, wskutek realizacji na niej hydroelektrowni, zagroziłyby osiągnięciu jej dobrego potencjału ekologicznego od zb. Dobczyckiego do ujścia Wisły, który zgodnie z RDW powinien być osiągnięty do 2015 roku.
Robert Wawręty
Tym razem plany zniszczenia Wisłoka
Details
Chodaczów i Tryńcza to dwie spośród czterech miejscowości, w których zaplanowano budowę małych elektrowni wodnych (MEW) na dolnym Wisłoku, poniżej Rzeszowa. Ich realizacja doprowadzi do zablokowania drożności Wisłoka dla wielu gatunków chronionych i zagrożonych ryb, w tym dla gatunków dwuśrodowiskowych.
Planowane hydroelektrownie zlokalizowano pomiędzy dwoma obszarami Natura 2000 Dolina Dolnego Sanu PLH180020 oraz Wisłok Środkowy z Dopływami PLH 180030, a także w granicach Zmysłowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu oraz Sieniawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Zdaniem Towarzystwa realizacja tych inwestycji stoi w sprzeczności z celami, dla których powołano ostoje naturowe, ponieważ zabudowa Wisłoka przyczyni się z jednej strony do ograniczenia wymiany puli genowej pomiędzy gatunkami występującymi w jego wodach, a gatunkami w nich chronionymi, a także uniemożliwi podejmowane wędrówek kompensacyjnych - zwłaszcza gatunkom z ostoi Wisłok Środkowy z Dopływami. Zagrożone będą m.in. ryby o motywacjach B i C, wskazanych w Standardowych Formularzach Danych przygotowanych dla tych obszarów, takie jak boleń, kiełb białopłetwy, różanka oraz brzanka.
Projektowana przepławka w Chodaczowie ma umożliwić przechodzenie wyłącznie rybom łososiowatym. Z kolei przepławka dla MEW w Tryńczy nie została przez autorów raportu oddziaływania na środowisko sparametryzowana, co uniemożliwia jakąkolwiek ocenę jej efektywności. Ponadto występujące w Wisłoku ryby będą zabijane i kaleczone przez turbiny z uwagi na źle dobrane parametry krat i brak zastosowania innych skutecznych barier. W zasięgu cofek zostaną zniszczone miejsca tarliskowe karpiowatych ryb reofilnych, zaś w trakcie prowadzonych prac należy również liczyć się z uszkodzeniem tarła. Narusza to jeden z podstawowych zakazów obowiązujący na powołanych tu Obszarach Chronionego Krajobrazu, czyli zakaz „zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia ich nor, legowisk, innych schronień i miejsc rozrodu oraz tarlisk, złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynności związanych z racjonalną gospodarką rolną, leśną, rybacką i łowiecką”.
Warto podkreślić również, że Wisłok jest objęty programem restytucji ryb dwuśrodowiskowych takich jak łosoś atlantycki, troć wędrowna, certa, jesiotr ostronosy oraz węgorz o czym szeroko traktuje dokument Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego „Wojewódzki Program Ochrony i Rozwoju Zasobów Wodnych Województwa Podkarpackiego w Zakresie Przywrócenia Możliwości Migracji oraz Restytucji Ryb Dwuśrodowiskowych”. Na Podkarpaciu Wisłok obok Sanu i Wisłoki jest zaliczony do drugorzędowych szlaków migracji ryb dwuśrodowiskowych. Poza funkcją korytarza rzecznego, może pełnić rolę obszarów tarliskowych dla jesiotra bałtyckiego, certy i innych ryb dwuśrodowiskowych. Zgodnie z cyt. dokumentem biegi tych rzek nie powinny być przegradzane nowymi budowlami piętrzącymi o wysokości powyżej jednego metra, zaś istniejące budowle powinny zostać wyposażone w doskonale działające urządzenia służące migracji ryb. Ewentualne budowle stabilizujące dno rzek nie mogą być wyższe niż jeden metr i powinny być budowane w taki sposób, aby wędrujące ryby mogły je swobodnie pokonywać bez konieczności budowy specjalnych urządzeń służących migracji ryb. Praktyka pokazuje, że inwestorom i autorom raportów oddziaływania na środowisko, sporządzanym w ramach prowadzonych postępowań administracyjnych, nie przeszkadzają żadne zakazy obowiązujące na Wisłoku. W swoich opracowaniach dowodzą, że planowane inwestycje nie stoją z nimi w sprzeczności. Właściwie nie powinno to dziwić, skoro w raportach ooś przygotowanych dotychczas dla hydroelektrowni w Chodaczowie i Tryńczy nie można nawet odnaleźć informacji o występujących tu gatunkach ryb.
Robert Wawręty
Niemożliwe stało się faktem
Details
Po ponad dwóch latach trwającego postępowania, Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego (GINB) stwierdził nieważność pozwolenia budowlanego wydanego dla planowanej hydroelektrowni w Ostrowie na Dunajcu. Nie jest to co prawda koniec sprawy, ponieważ inwestor wniesienie wniosek o ponowne jej rozpatrzenie, jednak w końcu pojawiła się pewna szansa na powstrzymanie jednej z kilku planowanych MEW zagrażających obszarowi Natura 2000 Dolny Dunajec i Biała Tarnowska.
W kwietniu 2009 r. Towarzystwo na rzecz Ziemi wystąpiło do Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego z wnioskiem o stwierdzenie nieważności pozwolenia budowlanego. W piśmie podniesiono, rażące naruszenie Prawa budowlanego poprzez wydanie decyzji o zatwierdzeniu projektu budowlanego i udzieleniu pozwolenia na budowę bez uzyskania decyzji ustalającej warunki prowadzenia robót. Dowiedziono, że teren na którym zaplanowano inwestycję jest niezwykle cenny przyrodniczo. W momencie wydawania pozwolenia budowlanego był to obszar Natura 2000 „Dolny Dunajec i Biała Tarnowska” (kod obszaru pltmp015) zgłoszony do Komisji Europejskiej przez organizacje pozarządowe w marcu 2006 r. głównie z uwagi na występowanie na nim cennych gatunków ichtiofauny. Dlatego inwestor przed wydaniem pozwolenia budowlanego był zobowiązany uzyskać (wówczas od wojewody) decyzję ustalającą warunki prowadzenia robót. Decyzja taka jest konieczna właśnie dla przedsięwzięć realizowanych na terenach o szczególnych wartościach przyrodniczych, zwłaszcza na obszarach, na których znajdują się skupienia roślinności o szczególnej wartości z punktu widzenia przyrodniczego, terenach o walorach krajobrazowych i ekologicznych, terenach masowych lęgów ptactwa, występowania skupień gatunków chronionych oraz tarlisk, zimowisk, przepławek oraz miejsc masowej migracji ryb i innych organizmów wodnych. Na omawianym obszarze występuje m.in. pięć gatunków ryb z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej jak: łosoś atlantycki, boleń, brzanka, głowacz białopłetwy oraz minóg strumieniowy. Ponadto w korycie Dunajca stwierdzono 8 miejsc tarliskowych dwuśrodowiskowej certy, w tym jednego tuż poniżej progu w Ostrowie. Na przedmiotowym obszarze znajdują się również siedliska wymienione w Załączniku I Dyrektywy Siedliskowej: pionierska roślinność na kamieńcach górskich potoków, zarośla wierzbowo-wrześniowe na kamieńcach i żwirowiskach górskich potoków oraz lasy łęgowe i nadrzeczne zarośla wierzbowe.
GINB nie zamierzał początkowo wszcząć z urzędu postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności pozwolenia budowlanego. Dlatego sprawa trafiła do rozstrzygnięcia przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, który nakazał rozpatrzenie złożonego w tej sprawie wniosku TnZ. Dlatego, dopiero w sierpniu 2010 r., po korzystnym dla Towarzystwa wyroku warszawskiego Sądu, GINB rozpoczął formalnie badanie sprawy pod kątem rażących uchybień prawnych, na które wskazywało TnZ. Ostatecznie zarzuty Towarzystwa okazały się trafne czego wyrazem jest wydana w dniu 12 września 2011 r. decyzja stwierdzająca nieważność decyzji o zatwierdzeniu projektu budowlanego i udzieleniu pozwolenia na budowę dla hydroelektrowni w Ostrowie.
Jeszcze w grudniu br. odbędzie się rozprawa przed Naczelnym Sądem Administracyjnym w Warszawie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji środowiskowej. Liczymy, że jej wynik okaże się równie korzystny dla przyrody jak decyzja Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego.
Robert Wawręty
Mapy interaktywne
Details
Zapraszamy do obejrzenia map interaktywnych gmin przygotowanych w ramach projektu "Natura się o(d)płaca":
