Rządowe plany rozwoju śródlądowych dróg wodnych ostro krytykują organizacje pozarządowe skupione w Koalicji Ratujmy Rzeki. Nie chodzi tylko o ochronę przyrody, ale także o aspekt gospodarczy i społeczny całej sprawy, w tym o ochronę przed powodzią i konkurencję dla kolei.
Koalicja Ratujmy Rzeki (KRR)* w swym stanowisku ogłoszonym podczas 5 Kongresu Morskiego w Szczecinie wykazuje, że rządowy projekt rozwoju wielkogabarytowej żeglugi rzecznej trwale obciąży budżet państwa wysokimi kosztami utrzymania, a tymczasem jak dotąd nie przedstawiono żadnych analiz potwierdzających jego efektywność. Eksperci z Koalicji bez ogródek piszą, że 300 mld PLN zysku, o którym mówił Prezydent Duda, jest przysłowiową kwotą z kapelusza, a koszty realizacji programu kanalizowania oszacowane na 90 mld wzrosną do 200 mld, oraz kilkuset milionów rocznie wydanych na utrzymanie ze środków publicznych. Przywołują przy tym przykłady takich inwestycji jak Malczyce czy Świnna Poręba, których koszt wzrósł kilkukrotnie.
Argumentują także, że tego typu plany nawet bez szczegółowych analiz ekonomicznych z założenia są błędne, ponieważ przystosowywanie rzek do transportu towarowego, które można było uznać za słuszne w XIX i XX wieku w odniesieniu do zasobnych w wodę takich rzek jak Ren, Dunaj, czy Missisipi, jest zupełnie nieracjonalne ekonomicznie w XXI wieku w odniesieniu do rzek Polski o całkowicie odmiennych warunkach.
Znaczne kontrowersje wzbudza u koalicjantów także plan przenoszenia transportu kolejowego na barki, co odbierają jako próbę stworzenia konkurencji i zagrożenie dla rodzimej kolei. Przytaczają dodatkowe argumenty przeciwko takiemu rozwiązaniu wykazując, że transport kolejowy jest szybszy, dużo bardziej dostępny z uwagi na istniejącą rozwiniętą sieć połączeń, w minimalnym stopniu uzależniony od czynników zewnętrznych, podczas gdy żegluga wymaga znacznych ingerencji w środowisko rzek, obarczona jest zagrożeniem nieciągłości z uwagi na pokrywę lodową, niedobory wody i wezbrania powodujące przerwy w transporcie. Ryzyko to będzie dodatkowo zwiększać się wraz ze zmianami klimatu i większą częstotliwością zjawisk ekstremalnych.
Obalają też mit o niskiej emisyjności żeglugi, powielany w dokumentach rządowych, przywołując najnowsze dane Europejskiej Agencji Środowiska, wg których w transporcie towarowym kolej emituje trzykrotnie mniej CO2 od żeglugi, a w transporcie pasażerskim, różnica ta jest ośmiokrotna.
Wiele przytoczonych w stanowisku Koalicji danych dotyczy ekonomii, jednak najpoważniejsze zagrożenie dla ludzi, związane z rozwojem dróg wodnych widzą oni we wzroście zagrożenia powodziowego. Bowiem odcięcie koryt od terenów zalewowych, skrócenie długości rzek poprzez prostowanie łuków oraz utrzymywanie wymaganego przez żeglugę wysokiego poziomu wód w korytach szlaków żeglownych to bezpośrednie przyczyny zwiększenia częstotliwości i zasięgu niszczących powodzi. Dowody potwierdzające tę tezę odnajdują w licznych publikacjach dotyczących np. Renu, gdzie na skutek wyprostowania koryta i utraty 85% terenów zalewowych, powodzie o prawdopodobieństwie wystąpienia 1% („raz na sto lat”) w ostatnim stuleciu wystąpiły pięciokrotnie.
Na tym jednak nie koniec kontrowersji i zagrożeń, zwłaszcza gdy KRR omawia problemy na linii hydrotechnika a ochrona środowiska: techniczne przekształcanie rzek w drogi wodne według „Założeń do planów rozwoju śródlądowych dróg wodnych w Polsce na lata 2016-2020 z perspektywą do roku 2030 r.” wiąże się z negatywnym wpływem na wszystkie korytowe i dolinowe typy siedlisk przyrodniczych chronione prawem polskim i UE, dewastacją ponad 1000 km dolin rzecznych, stanowi realne zagrożenie dla 2 parków narodowych, 14 parków krajobrazowych, kilkudziesięciu Specjalnych Obszarów Ochrony Siedliski i Obszarów Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 i kilkudziesięciu rezerwatów przyrody. Ponadto zwiększone ładunki zanieczyszczeń wnoszone przez skaskadyzowane i uregulowane koryta do morza pogłębią zasięg martwych stref beztlenowych i zakwitów sinicowych, wywołując zagrożenie i dla środowiska i dla atrakcyjności obszarów nadmorskich. Tego typu strat w ekosystemach wodnych nie da się zminimalizować ani zrekompensować uważają naukowcy skupieni w Koalicji, i zagrozi to realizacji celów środowiskowych określonych w Ramowej Dyrektywie Wodnej UE. Jednocześnie naturalne zespoły siedlisk rzecznych i dolinowych świadczą usługi ekosystemowe o znacznej wartości, których nieuchronna w razie kanalizacji rzek utrata jest całkowicie pomijana w rządowych analizach.
Kończąc swój dokument Koalicja przedstawia listę postulatów i apeluje, aby odstąpić od wielkoskalowych projektów regulacji rzek, noszących znamiona „gigantomanii” rodem z minionej epoki gospodarki centralnie sterowanej, podporządkowanych jednej branży - żegludze towarowej. Proponuje, by zamiast niszczyć polskie rzeki, wdrożyć zintegrowane podejście do gospodarowania wodami, koncentrując wysiłki na poprawie bezpieczeństwa powodziowego i jakości wód poprzez przyjazne środowisku metody ochrony, czyli działania harmonijnie łączących interes człowieka z zachowaniem i poprawą stanu środowiska, stanowiącego nasze narodowe dobro.
Kontakt z przedstawicielami Koalicji Ratujmy Rzeki : Jacek Engel, Fundacja Greenmind, This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it., 691 384 242 dr Przemysław Nawrocki, WWF Polska, This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it., 608 384 242 dr hab. Wiktor Kotowski, Centrum Ochrony Mokradeł, This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it. , 517 751 379 dr inż. Marta Wiśniewska, Fundacja Greenmind, This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it., 602 888 143 Ewa Leś, Koordynator Koalicji, This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it., 503 414 715
Załącznik: Stanowisko Koalicji Ratujmy Rzeki w sprawie kanalizacji rzek na potrzeby rozwoju żeglugi towarowej do pobrania tutaj.
*Koalicja Ratujmy Rzeki działa na rzecz systemowej ochrony walorów przyrodniczych i naturalnej retencji, szerokiej skali renaturyzacji cieków, ochrony i przywracania ciągłości ekologicznej, dostosowania planów rozwoju żeglugi do rzek oraz planów rozwoju sektorów gospodarki do rzek. W skład Koalicji wchodzą organizacje pozarządowe, osoby indywidualne i przedstawiciele nauki (wykaz - patrz Deklaracja Koalicji).
Zaproszenie na konferencję
Details
Towarzystwo na rzecz Ziemi serdecznie zaprasza na konferencje podsumowujące realizację projektów "Chronimy Wiśliska" oraz "Natura znów się o(d)płaca", które odbędą się w dniach 18-20 października 2016 r. w Zatorze (Zatorska Agencja Rozwoju, ul. Juliusza Słowackiego 15, 32-640 Zator). Udział w konferencjach jest bezpłatny (również z zapewnieniem noclegów w Zatorze). Zgłoszenie na konferencje wymaga wypełnienia formularza zgłoszeniowego znajdującego się na stronie: https://goo.gl/forms/KxfGYGPskZDoNn783
Tematyka pierwszej konferencji (Co dalej z ochroną i zagospodarowaniem Wisły?) nawiązuje z jednej strony do prowadzonych działań na rzecz turystycznego i rekreacyjnego wykorzystania doliny Wisły, a z drugiej do rządowych planów poprawy żeglowności Wisły i budowy Kanału Śląskiego.
Druga konferencja poświęcona będzie tematowi budzącemu kontrowersje w wielu gminach - eksploatacji surowców mineralnych. Doświadczenia Zatora pokazują, że działalność inwestycyjną w tym zakresie można pogodzić z oczekiwaniami mieszkańców i wymogami ochrony srodowiska, a tereny poeksploatacyjne mogą stać się atrakcyjnymi miejscami rekreacji i bytowania rzadkich gatunków, dla których tworzy się ostoje sieci Natura 2000. Z drugiej strony niewłaściwy sposób eksploatacji i rekultywacji kreuje czarny obraz tej gałęzi gospodarki.
Podczas trzeciego dnia odbędzie się wizyta studyjna po Dolinie Karpia: - wycieczka z ornitologiem po kompleksach stawów karpiowych, - spływ galarem po Wiśle połączony z degustacją produktów lokalnych Doliny Karpia.
Szczegółowa agenda konferencji znajduje się tutaj.
Serdecznie zapraszamy!
Bezpłatne Centrum Informacji Natura 2000 w Krakowie
Details
Masz pytanie lub wątpliwość i nie wiesz do kogo się zwrócić w sprawach dotyczących praw i zasad obowiązujących na terenach objętych siecią Natura 2000? Zgłoś się do Centrum Informacji Natura 2000 utworzonego w ramach projektu „Misja Natura” realizowanego przez Fundację Wspierania Inicjatyw Ekologicznych i współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Instrumentu Finansowanego LIFE+ oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Z usług Centrum mogą korzystać zarówno osoby prywatne, władze lokalne, instytucje, jak i przedsiębiorcy. Eksperci bezpłatnie udzielają informacji na temat obszarów wchodzących w skład sieci Natura 2000, informują o możliwościach lokowania inwestycji. Pomagają też w rozwiązywaniu trudnych spraw, sporządzaniu raportów środowiskowych i przeprowadzeniu oceny oddziaływania na środowisko. Zespół specjalistów dzieli się również wiedzą pomocną przy sporządzaniu planów zadań ochronnych.
Porad udzielają: przyrodnicy, prawnik, planista, specjalista ds. ekoturystyki i ekoenergetyki oraz doradca rolnośrodowiskowy. W grupie doradców są również fundraiserzy informujący o środkach krajowych i unijnych wspomagających różne formy działalności na obszarach Natura 2000.
Pytania związane z funkcjonowaniem sieci Natura 2000 można zgłaszać osobiście w siedzibie Centrum Informacji Natura 2000 w Krakowie przy ul. Czystej 17/4, poza tym telefonicznie 12 631 57 31, jak i za pomocą formularza zgłoszeniowego dostępnego na stronie internetowej projektu:
Inicjatywy obywatelskie na 20-lecie Towarzystwa na rzecz Ziemi
Details
Projekt obejmuje realizację 18 inicjatyw, których celem są działania na rzecz zrównoważonego rozwoju z zaangażowaniem społeczności lokalnej, służące trwałej ochronie środowiska naturalnego o zróżnicowanej tematyce i sposobach realizacji:
1. Ochrona czynna i monitoring rybitwy czarnej w Dolinie Dolnej Odry PLB320003 – kluczowym obszarze Natura 2000 dla gatunku 2. Ogród Edukacyjny Permakulturowy w Zagórowie 3. Otwarcie Centrum Pomocy Dla Dzikich Zwierząt w Krakowie 4. Pielęgnacja i odtwarzanie starego sadu tradycyjnych odmian drzew owocowych na terenie gminy Brzeźnica 5. Utworzenie dużej remizy śródpolnej w miejscowości Bęczyn 6. Odtworzenie dwóch oczek wodnych w miejscowości Bęczyn 7. Odtworzenie zadrzewień śródpolnych w postaci nasadzenia „Wierzbowej Alei” 8. Wioska przyrodniczo – edukacyjna w miejscowości Targowisko 9. Założenie Pokazowego Sadu ze starych odmian drzew sadowniczych występujących na terenie Parku Krajobrazowego Wzniesień Łódzkich w gminie Stryków” - „Sad na Dworze” 101. Założenie Edukacyjnego Ogrodu Warzywno-Owocowego prowadzonego metodami permakulturowymi w Niesułków-Kolonia 11. Rewitalizacja zabytkowego założenia parkowego w Krynkach w ramach działań lokalnej społeczności 12. Ochrona czynna i monitoring rybitwy rzecznej w Dolinie Dolnej Soły PLB120004– kluczowym obszarze Natura 2000 dla gatunku 13. Czynna ochrona ptaków i nietoperzy w Krzeszowicach 14. Czynna ochrona bogatej w storczyki łąki modraszkowej znajdującej się na północny wschód od stacji kolejowej Libiąż 15. Usuwanie roślinności inwazyjnej z wybranych miejsc będących we wstępnej fazie inwazji na terenie gminy Krzeszowice 16. Leczenie dzikich zwierząt 17. Jerzmanowice - Przeginia gościnna dla ptaków 18. Czynna ochrona płazów w gminie Krzeszowice.
Projekt sfinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Działania w ramach projektu "Natura znów się o(d)płaca"
Details
W ramach realizacji projektu Towarzystwo na rzecz Ziemi udzieli wsparcia 10 gminom, w których tworzenie ostoi sieci Natura 2000 napotkało opór ze strony społeczności lokalnych. Będą to gminy: Długosiodło, Kobylnica, Miechów , Oświęcim (gmina wiejska), Przygodzice, Rząśnik, Spytkowice, Turawa, Urszulin i Zarszyn. W szczególności przewidujemy:
Prezentację gminy i jej walorów przyrodniczych w cyklu telewizyjnym pod hasłem „Natura się o(d)płaca”. Program będzie także dokumentował działania podjęte w ramach niniejszego projektu. Dwanaście 25-minutowych odcinków (każdy poświęcony jednej gminie) zostanie pokazanych w programie II TVP, zostaną również umieszczone w kanale internetowym Youtube.
Udzielenia gminie pomocy eksperckiej w zakresie szkoleń, konsultacji i pomocy w przygotowaniu projektów (zarówno promocyjno-edukacyjnych, jak inwestycyjnych) związanych z Naturą 2000 (walorami ostoi) lub sfinansowania dodatkowych działań promocyjnych we wskazanej przez gminę formie.
Organizację wizyty studyjnej mieszkańców gminy (krajowej lub zagranicznej) do podobnego obszaru Natura 2000, gdzie jego funkcjonowanie przebiega bezkonfliktowo i przynosi wymierne korzyści.
Wsparcie promocyjne gminy w formie przygotowania i wydania materiałów promocyjnych i informacyjnych (nakład 10 tys. egz.): mapy gminy i obszaru Natura 2000 promującej walory gminy (przyrodnicze, kulturowe, historyczne itp.), strony internetowej, udziału w targach ochrony środowiska Poleko i turystycznych Tour Salon, przygotowania i wydania na płycie DVD filmu promującego gminę.
Efektem projektu będzie: Edukacja ekologiczna społeczeństwa w zakresie zrównoważonego rozwoju na terenach Natura 2000 poprzez emisję cyklu telewizyjnego, umocnienie pozytywnego wizerunku Natura 2000 w społeczeństwie; Zwiększenie dostępu do informacji na temat sieci wśród społ. lokalnych gmin objętym projektem oraz w społeczeństwie; Wykorzystanie potencjału poszczególnych ostoi Natura 2000 dla lokalnego rozwoju; Zainicjowanie i wypromowanie nowych działań, projektów związanych z wykorzystaniem korzyści jakie niesie obecność Natury 2000 na danym terenie; promocja ekoturystyki.
Wydane w ramach projektu materiały promocyjno - informacyjne trafią do każdej gminy biorącej udział w projekcie, z możliwością wykorzystania w turystyce, edukacji, promocji. Wszystkie materiały wydane w ramach projektu będą również zamieszczone na stronie internetowej projektu, z możliwością pobrania. Nastąpi realizacja przez gminy nowych projektów, które powstaną dzięki wsparciu ekspertów. Aktywizacja społeczności i władz do podejmowania wspólnych działań, korzystania z pozytywnych przykładów, stworzy szansę na zrównoważony rozwój gmin objętych projektem. Wzrośnie atrakcyjność turystyczna gmin biorących udział w projekcie, dzięki wydaniu map, filmów DVD i promocji projektu. Po zakończeniu projektu będzie możliwość ponownej emisji cyklu telewizyjnego.
Grupa docelowa projektu to: lokalne społeczności i władze samorządowe 10 wybranych (odbiorcy bezpośrednich działań promocyjnych i informacyjnych, uczestnicy wizyt studyjnych, otrzymanie narzędzi do promocji swojego regionu ), turyści (dostęp do informacji, map), ogół społeczeństwa (odbiorcy cyklu w TVP2), decydenci różnych szczebli (dowiedzą się jak korzystać z istnienia obszarów Natura 2000, zapoznają się z pozytywnymi doświadczeniami w tym zakresie), Ministerstwa Środowiska, GDOŚ, RDOSie (wsparcie w działaniach służących wdrażaniu Natura 2000).
Projekt jest dofinansowany ze środków Mechanizmu Finansowego EOG 2009-2014.
